Piła, cmentarze

PIŁA – cmentarze
(Schneidemühl)
Woj. wielkopolskie, pow. pilski.
Miasto powiatowe położone 90 km na północ od Poznania.
            Cmentarz jeniecki położony jest na południowo-wschodnich obrzeżach Piły, ok. 2,5 km od centrum miasta, 0,4 km od przystanku kolejowego Piła Leszków, przy asfaltowej drodze łączącej szosy do Kaczor i Ujścia. Jest to miejsce pochówku ponad 2600 jeńców wojennych z armii państw ententy z okresu I wojny światowej, zmarłych w niemieckim obozie jenieckim w Pile. Ze względu na ciężkie warunki bytowe jeńcy masowo umierali, szerzyły się choroby zakaźne - cholera, dur brzuszny, dyzenteria. W obozie równocześnie mogło przebywać ok. 45 tys. jeńców. Cmentarz został utworzony w 1915 r., zajmuje powierzchnię 2,07 ha, jest podzielony na dwanaście kwater według przynależności narodowej i wyznaniowej. Najwięcej spoczęło tutaj żołnierzy armii rosyjskiej. W okresie międzywojennym część ciał żołnierzy francuskich i brytyjskich ekshumowano i przeniesiono do ich ojczyzn. Do dzisiaj przetrwały trzy pomniki upamiętniające żołnierzy zmarłych w obozie oraz nieliczne nagrobki.
            Cmentarz wojenny żołnierzy radzieckich i polskich poległych w walkach o wyzwolenie Piły i w późniejszych bojach znajduje się naprzeciwko cmentarza jenieckiego. Na cmentarzu tym pochowano 1372 żołnierzy radzieckich, 185 żołnierzy polskich.
            Cmentarz choleryczny położony w lesie, przy trasie w kierunku Bydgoszczy. Spoczywa tutaj 148 jeńców armii rosyjskiej, którzy zmarli na cholerę w listopadzie 1914 roku.
            Cmentarz niemiecki z kwaterą upamiętniającą poległych w I wojnie światowej. Cmentarz znajduje się w lesie, po zachodniej stronie ulicy Mickiewicza. Niełatwo do niego dotrzeć, a że sukcesywnie zarasta krzewami – nie jest tam bezpiecznie. Zachowały się rozrzucone nagrobki i głazy.